Deze uitspraak is afkomstig van Marten Toonder, via het personage Drs. Okke Zielknijper, de psycholoog uit de Ollie B. Bommel reeks.

Wat hier gezegd wordt is zeer betekenisvol als je dit goed op je in laat werken. Voel welke betekenis dit voor jou heeft.

Het wordt nog interessanter als je dit doortrekt, niet alleen naar de mensen om je heen maar naar de gebeurtenissen die je waarneemt. Herken je dat hetgeen je ervaart gekleurd is en gefilterd wordt? En waar bevindt zich dat mechanisme dat je waarneming kleurt en filtert?

In essentie zijn wij een mechanisme dat waarneemt via onze zintuigen, vervolgens de waarneming interpreteert op basis van… ja, van wat eigenlijk? Onze opvoeding? Cultuur? Ervaringen? Conditioneringen? Al deze elementen zijn opgeslagen in ons geheugen, en vormen ons ik (ego, persoonlijkheid).

Ons ik bundelt en categoriseert alles uit ons geheugen en gebruikt dat om de werkelijkheid op een unieke persoonlijke manier om te zetten in overtuigingen. Deze overtuigingen vormen de bron van het filter van alles wat wij waarnemen. Elke gedachte die wij hebben wordt tegen onze overtuigingen aan gehouden en wordt ofwel als ‘goed’ of als ‘fout’ gezien.

Het herkennen van dit mechanisme is de basis van de Advaita, de leer van de non-dualiteit. Het doel is om te gaan inzien wie je werkelijk bent, wie of wat is de waarnemer van je gedachten? Advaita streeft naar het volledig transparant en ongefilterd waarnemen, los van onze overtuigingen, wat een haast onmogelijke taak lijkt, omdat we onszelf zien als de persoon (die, zoals ik eerder aangaf, in essentie bestaat uit onze herinneringen, daaruit resulterende overtuigingen en conditioneringen). Wij identificeren datgene wat wij zijn met deze persoon, en zien de wereld dus eigenlijk gefilterd.

Vanwaar de term non-dualiteit? Onze overtuigingen labelen constant onze waarnemingen, vaak op simplistische wijze, als goed of fout, dit past wel of niet bij ‘mij’, iets is altijd het een of het andere, dus alles heeft een’duaal’ karakter. De kunst van de non-dualiteit is om niet te labelen maar de hele werkelijkheid, met alle vormen en gebeurtenissen alleen maar waar te nemen, zonder te labelen.

Waarom de moeite nemen om je bezig te houden met non-dualiteit? Door je te identificeren met je persoon kun je het leven als moeizaam ervaren, omdat het niet is zoals je het zou willen dat het is. Dat zorgt voor weerstand tegen dat wat er is, en omdat je datgene wat er nou eenmaal is niet kan veranderen levert die weerstand een vervelend gevoel op, dat je dan weer probeert weg te nemen door innerlijke strijd of strijd tegen de buitenwereld.

De belofte van non-dualiteit is dat als je langzaam maar zeker deze moeizame strijd (‘het lijden’) gaat doorzien, het leven met ‘andere ogen’ gaat waarnemen en ervaren waardoor het leven moeitelozer wordt. Daarnaast zul je ervaren dat het leven zoveel meer is dan je door je persoon altijd is voorgehouden! Dit noem ik de kunst van het leven, levenskunst, en als het leven al een doel heeft, dan vermoed ik dat non-duaal leven dat doel is.

Als je meer wilt weten hoe je deze levenshouding praktisch kunt beoefenen, kijk dan op deze pagina.